Để đổi mới công tác tổ chức, cán bộ, phải coi việc đổi mới tư duy về công tác tổ chức, cán bộ là vấn đề quan trọng hàng đầu; tiếp đó là đổi mới cách làm. Có tư duy đúng, lại phải có cách làm đúng mới đi đến kết quả mong muốn.
Nhiều nghị quyết của Đảng đã chỉ ra những gì không còn phù hợp, những gì đang cản trở để khắc phục nhằm đưa việc đổi mới công tác tổ chức, cán bộ lên ngang tầm nhiệm vụ mới. Trong các văn kiện đó, Đảng đã đưa ra một số quan điểm, nguyên tắc để định hướng cho việc đổi mới công tác tổ chức, cán bộ, như: "Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ", "tập trung dân chủ và tập thể quyết định vấn đề cán bộ"; "lấy hiệu quả thực hiện nhiệm vụ chính trị làm thước đo phẩm chất và năng lực cán bộ"; “lấy nhu cầu nhiệm vụ làm căn cứ để bố trí cán bộ"; “dân chủ hóa, công khai hóa công tác cán bộ, trước hết là dân chủ hóa, công khai hóa việc đánh giá, nhận xét cán bộ...".
Trong công tác cán bộ, Đảng đặc biệt chú ý vận dụng quan điểm đồng bộ, hệ thống. Đảng cho rằng, đổi mới công tác cán bộ bao gồm nhiều mặt: Xác định tiêu chuẩn, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, sử dụng, quản lý, chính sách cán bộ...; trong sử dụng cán bộ, chú ý tính đồng bộ từ bố trí, sắp xếp, đề bạt đến luân chuyển cán bộ; trong quản lý cán bộ, chú ý cả theo dõi, kiểm tra, khen thưởng, kỷ luật lẫn giải quyết kịp thời những vấn đề đặt ra đối với cán bộ; trong đào tạo cán bộ: có đào tạo mới, đào tạo lại, bồi dưỡng thêm; chú ý đổi mới nội dung, phương pháp, nâng cao chất lượng đào tạo; trong quy hoạch cán bộ, đã chú ý cả số lượng, chất lượng đối với từng loại, từng cấp cán bộ, quy hoạch theo yêu cầu trước mắt và lâu dài, nhiều người dự bị cho một chức danh, nhiều chức danh cho một người dự bị,...
Trong khi chú ý tính nhiều mặt như vậy, từ thực tiễn công tác tổ chức, cán bộ qua gần 25 năm đổi mới lại thấy rõ cần phải nhận thức được đúng vị trí của từng khâu công tác cán bộ: đánh giá cán bộ là tiền đề; quy hoạch là cơ sở; đào tạo là nhiệm vụ chiến lược cơ bản, thường xuyên, lâu dài; luân chuyển là khâu đột phá; chính sách cán bộ đúng đắn là công cụ quan trọng; quản lý cán bộ một cách khoa học là nhiệm vụ thương xuyên; sử dụng, phát huy cán bộ là mục tiêu xuyên suốt. Trong hệ vấn đề đã được đổi mới, trong công tác cán bộ cần lưu ý thêm 2 vấn đề:
Một là, dân chủ hoá công tác cán bộ. "Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ và quản lý đội ngũ cán bộ" - đây là vấn đề có tính nguyên tắc. Song, việc thực hiện nguyên tắc đó lại đòi hỏi phải dân chủ hóa công tác cán bộ. Giữa bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng và dân chủ hoá trên lĩnh vực công tác cán bộ không mâu thuẫn nhau. Đảng lãnh đạo để dân chủ được phát huy đúng hướng. Dân chủ hoá công tác cán bộ xuyên suốt tất cả các khâu, các mối quan hệ, nhưng quan trọng nhất là bầu cử và bổ nhiệm cán bộ. Đã áp dụng yêu cầu về số dư trong hầu hết các cuộc bầu cử các chức danh. Trong bổ nhiệm, đã giải quyết tương đối tốt mối quan hệ giữa vai trò quyết định tập thể cấp ủy với vai trò của người đúng đầu cơ quan, đơn vị; coi trọng quyền của thủ trưởng trong quyết định cán bộ dưới quyền.
Hai là, đã nhận diện ngày càng rõ hơn sự suy thoái, biến chất trong Đảng để định hướng công tác tổ chức, cán bộ vào việc khắc phục chúng (1). Trên lĩnh vực tư tưởng chính trị và đạo đức, lối sống, suy thoái biểu hiện ở phai nhạt lý tưởng; dao động niềm tin vào nền tảng tư tưởng, vào chủ nghĩa xã hội và sự lãnh dạo của Đảng; mơ hồ trước âm mưu diễn biến hoà bình" của chủ nghĩa đế quốc; tham nhũng, lãng phí, quan liêu; cơ hội, thực dụng; chạy theo chức - quyền - danh - lợi; bè cánh, bao che cho nhau, kèn cựa địa vị, gây mất đoàn kết nội bộ; dối trá; nói không đi đôi với làm; đạo đức giả, sống buông thả, sa đoạ, truy lạc. Cá biệt, suy thoái biến chất về tư tưởng chính trị, một số ít người đã xin ra khỏi Đảng hoặc chống lại Đảng.
- Suy thoái biến chất diễn ra ngày càng phổ biến và nghiêm trọng hơn. Mỗi lần kiểm điểm sau lại thấy tình trạng suy thoái biến chất so với lần trước tăng thêm về số lượng, nghiêm trọng hơn về tính chất, phổ biến ở mọi ngành, mọi cấp; lớn hơn về lượng tiền của nước, của dân bị thất thoát vì tham nhũng, hối lộ.
- Suy thoái, biến chất không chỉ diễn ra có tính chất riêng lẻ ở những cán bộ, đảng viên riêng lẻ, mà đã trở thành có tính chất tập thể, thậm chí ở cả một tổ chức Đảng, một cấp uỷ Đảng, thành những đường dây giữa bộ phận này với bộ phận khác, giữa bên dưới với bên trên cùng ăn cánh với nhau để tham ô, lãng phí, để chia chác, để dấu tội, chạy tội, v. v..
- Suy thoái biến chất diễn ra có khi rất trắng trợn, có khi rất tinh vi, nhưng nói chung ngày càng tinh vi hơn.
Trong khi khẳng định bước tiến quan trọng nêu trên về nhận thức công tác tổ chức, cán bộ của Đảng, cũng thấy rằng trên những vấn đề này hiện nay vẫn còn nhiều vấn đề chưa thật rõ. Chẳng hạn, vấn đề "nhất nguyên chế” chức bí thư và chủ tịch nên áp dụng đến đâu là tốt, vấn để thẩm quyền và mối quan hệ giữa ban cán sự đảng và đảng uỷ, đảng đoàn một số loại hình tổ chức nhà nước các cấp; vấn đề đại hội bầu uỷ ban kiểm tra, trực tiếp bầu bí thư cấp uỷ; việc thống nhất thanh tra nhà nước và cơ quan thanh tra đảng cùng cấp; vấn đề quyền của thủ trưởng trong việc bổ nhiệm cấp giúp việc và cấp dưới trực tiếp; làm thế nào để hạn chế, tiến tới xoá bỏ tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy bằng cấp, chạy tuổi, chạy huân chương...
2- Những thành tựu và hạn chế trong thực tiễn công tác tổ chức, cán bộ.
Đã tiếp tục hoàn thiện, bổ sung, cụ thể hóa các nguyên tắc tổ chức, hoạt động của Đảng, trong đó nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản; xây dựng hệ thống quy chế hoạt động của tổ chức đảng các cấp. Đã tích cực xây dựng hệ thống tổ chức của Đảng từ trung ương đến cơ sở theo đơn vị hành chính, đơn vị sản xuất hoặc công tác, ăn khớp với hệ thống tổ chức các cấp của Nhà nước.
Đã tập trung xây dụng và củng cố tổ chức cơ sở đảng, nhờ vậy, đa số tổ chức cơ sở đảng xứng đáng vai trò nền tảng của Đảng, hạt nhân chính trị ở cơ sở. Đã từng bước đa dạng hoá hình thức tổ chức cơ sở đảng phù hợp với quá trình phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, với sự đa dạng hoá lĩnh vực và hình thức hoạt động. Các tổ chức cơ sở đảng đã nhận thức và thực hiện đầy đủ làm chức năng hạt nhân lãnh đạo chính trị đối với chính quyền, đoàn thể, các tổ chức kinh tế, sự nghiệp, các mặt công tác và các tầng lớp nhân dân ở cơ sở; khắc phục dần biểu hiện ỷ lại, thiếu chủ động, buông lỏng vai trò lãnh đạo.
Cùng với việc xây dựng các cơ quan lãnh đạo, đã hết sức quan tâm kiện toàn, đổi mới tổ chúc và hoạt động của cơ quan kiểm tra, các cơ quan tham mưu của các cấp ủy, kết hợp chặt chẽ với việc sử dụng tốt chức năng tham mưu của bộ máy nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội;...
Nhiều cấp ủy viên và cán bộ, đảng viên đã được rèn luyện, thử thách, trưởng thành qua thực tiễn công tác kiên định mục tiêu xã hội chủ nghĩa; trung thành với chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng; gương mẫu thực hiện quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Đã gắn đổi mới công tác tổ chức, cán bộ với đổi mới kinh tế - xã hội, hệ thống chính trị; đấu tranh chống suy thoái biến chất, chống các tệ nạn tham nhũng, lãng phí, quan liêu.
Bên cạnh những thành tựu trên đây, công tác tổ chức, cán bộ của Đảng trong thực tiễn cũng còn những yếu kém nhất định.
Nhiều loại hình tổ chức cơ sở đảng còn lúng túng trong hoạt động. Không ít cơ sở đảng sinh hoạt đảng và quản lý đảng viên lỏng lẻo, nội dung sinh hoạt nghèo nàn, tự phê bình và phê bình yếu, xuê xoa, dĩ hoà vi quý, thậm chí tê liệt, mất sức chiến đấu.
Những khuyết điểm, yếu kém trong công tác cán bộ đã tồn tại từ lâu chậm được khắc phục, nhất là việc giáo dục, rèn luyện cán bộ về tư tưởng, đạo đức, thực hành dân chủ và chế độ trách nhiệm trong công tác. Tư tưởng cá nhân, cục bộ, nể nang, né tránh trong công tác cán bộ còn nặng ở không ít cấp uỷ; chậm khắc phục những biểu hiện mất dân chủ, độc đoán, cơ hội, hẫng hụt cán bộ ở nhiều lĩnh vực, địa bàn, vị trí trọng yếu.
Tình trạng suy thoái, biến chất ở một bộ phận cán bộ, đảng viên đã ảnh hưởng lớn đến uy tín, thanh danh của Đảng. Đây thực sự là nguy cơ “tự diễn biến" không thể coi thường.
II- Yêu cầu tiếp tục đổi mới, kiện toàn công tác tổ chức, cán bộ của Đảng trong giai đoạn hiện nay
1- Bối cảnh mới và những vấn đề đặt ra cho việc tiếp tục đổi mới, kiện toàn công tác tố chức, cán bộ của Đảng trong giai đoạn hiện nay
Giờ đây, công tác tổ chức, cán bộ của Đảng ta được đặt ra trong bối cảnh phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh đạo của Đảng ; nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ngày càng mở rộng; trình độ dân trí, đảng trí ngày càng được nâng cao; sự hội nhập quốc tế ngày càng sâu và toàn diện hơn; cách mạng khoa học - công nghệ hiện đại đang diễn ra với những bước tiến như vũ bão trên thế giới ; bên cạnh những thời cơ lớn, chúng ta cũng đang đứng trước nhiều thách thức cam go. Nhiệm vụ chính trị trọng đại lúc này là phải tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, tạo nền tảng để đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành nước công nghiệp theo hướng hiện đại; đến giữa thế kỷ XXI trở thành nước công nghiệp hiện đại, theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Những điều kiện mới và nhiệm vụ chính trị hiện nay đặt ra những yêu cầu mới trong công tác tổ chức, cán bộ của Đảng:
- Các tổ chức đảng và cán bộ, đảng viên phải không ngừng nâng cao tầm trí tuệ và phẩm chất; từ đó, nâng cao năng lực lãnh đạo, năng lực cầm quyền, năng lực vượt qua thách thức, đẩy lùi nguy cơ, khai thác có hiệu quả các nhân tố là thời cơ cho sự phát triển của đất nước.
- Môi trường kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế đòi hỏi cán bộ, đảng viên và các tổ chức đảng sự kiên định, sự năng động, nhạy bén, đồng thời, có sức đề kháng cao trước những tác động tiêu cực của chúng.
- Đảng phải chiến thắng trong cuộc đấu tranh chống suy thoái trong Đảng, làm cho Đảng ta thực sự là tấm gương về đạo đức, văn minh như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy.
- Các tổ chức đảng phải thực hành dân chủ, đoàn kết rộng rãi trong sinh hoạt Đảng, làm cho Đảng trở thành tấm gương về dân chủ, đoàn kết trong xã hội.
2- Yêu cầu tiếp tục đôi mới, kiện toàn công tác tổ chúc, cán bộ của Đảng trong giai đoạn hiện nay
- Phải dồn sức tập trung chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ công tác xây dựng tổ chức từ Trung ương tới cơ sở, trong đó, lấy chuyển biến từ cơ sở làm nền tảng, làm mục tiêu và thước đo kết quả tổng hợp của công tác xây dựng Đảng; chuyển biến từ Trung ương là khâu quyết định.
Thực tiễn đời sống chính trị cho thấy, trong cấu trúc của hệ thống quyền lực, người và tổ chức chính trị càng cao, tác động tích cực hoặc tiêu cực của nó tới các bậc thấp hơn càng mạnh mẽ, tác động lan toả của nó càng rộng lớn. Một bí thư cấp uỷ hoặc một cấp uỷ cơ sở sai lầm, tác động của sai lầm đó chỉ trong phạm vi cơ sở nhỏ hẹp. Một bí thư hoặc một tập thể cấp uỷ cấp cao mà yếu kém, sai lầm, mức độ tác động sẽ hết sức trầm trọng trong một phạm vi rộng. Bởi vì, sự đúng đắn hay sai lầm của cấp này mang tầm chiến lược đường lối, quan điểm chỉ đạo trên phạm vi rộng, thậm chí trên phạm vi cả nước. Do vậy, trong khi xem cấp cơ sở là nền tảng, cần thấy vai trò quyết định của cấp cao. Công tác tổ chức, cán bộ của Đảng cần được bắt đầu từ đó. "Đầu có xuôi, đuôi mới lọt".
- Công tác cán bộ trong giai đoạn hiện nay phải góp phần xây dụng cho được đội ngũ cán bộ có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức, lối sống lành mạnh ; kiên quyết đấu tranh chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí; có tư duy đổi mới, sáng tạo có kiến thức chuyên môn, nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá, phát triển kinh tế tri thức và hội nhập quốc tế, có tinh thần đoàn kết, hợp tác và phong cách làm việc khoa học.
Nhiệm vụ quan trọng nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, trước hết là lãnh đạo cấp chiến lược và người đứng đầu tổ chức các cấp, các ngành của hệ thống chính trị. Đây là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, trước hết là của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị .
3- Một số giải pháp nâng cao chất lượng công tác tổ chức, cán bộ của Đảng trong giai đoạn hiện nay Một là, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện hệ thống quy chế hoạt động và sinh hoạt của tổ chức từ Trung ương đến cơ sở.
Trong những năm gần đây chúng ta xây dựng và từng bước hoàn thiện Quy chế làm việc của Đại hội Đảng, của Ban Chấp hành Trung ương, của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; nhiều cấp uỷ cấp dưới cũng đã xây dựng các quy chế tương tự. Cần từ thực tiễn vận hành các quy chế đó để tổng kết, rút kinh nghiệm, tiếp tục hoàn thiện để các quy chế này ngày càng đáp ứng tốt hơn nhu cầu hoạt động của Đảng trong điều kiện mới hiện nay.
Xây dựng và thực hiện Quy chế. dân chủ trong Đảng, đổi mới sinh hoạt cấp ủy, đại hội Đảng các cấp cũng là một đòi hỏi bức xúc để nâng cao dân chủ trong Đảng.
Hai là, thực hiện tốt nguyên tắc dựa vào nhân dân để đẩy mạnh công tác tổ chức, cán bộ của Đảng. Muốn vậy, cần nhanh chóng triển khai quyết định của Đại hội X về việc xây dựng quy chế phát huy vai trò giám sát, phản biện của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với công tác xây dựng Đảng, kể cả công tác tổ chức và cán bộ(2).
Ba là, thực hiện các biện pháp đồng bộ củng cố tổ chức cơ sở đảng, chú trọng những địa bàn xung yếu, vùng sâu, vùng xa, các đảng bộ, chi bộ yếu kém; nâng cao tính chiến đấu, tính giáo dục, đề cao tự phê bình và phê bình trong sinh hoạt chi bộ; kiện toàn đội ngũ cấp uỷ, bí thư chi bộ; bồi dưỡng, tạo nguồn, thực hiện chính sách, từng bước tiêu chuẩn hoá đội ngũ cán bộ, công chức cơ sở; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát đi đôi với việc đề cao trách nhiệm quản lý đảng viên của chi bộ, yêu cầu đảng viên có cương vị càng cao càng phải gương mẫu chấp hành sự quản lý của chi bộ.
Củng cố tổ chức đảng ở tất cả các cấp, trọng tâm hiện nay là cấp cơ sở. Để đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng trong tất cả các loại hình cơ sở; phải phát triển tổ chức đảng ở địa bàn hiện nay còn trống, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, các tổ chức nghề nghiệp... Gắn xây dựng tổ chức cơ sở đảng với xây dựng hệ thống chính trị, với phong trào quần chúng và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở Phát triển đảng viên mới trong công, nông, trí thức,... các khu vực sở hữu, kể cả trong giới chủ doanh nghiệp tư nhân.
Bốn là, tiếp tục đổi mới nhận thức về vai trò của dân trong công tác tổ chức, cán bộ
Công tác tổ chức, cán bộ của Đảng không có mục tiêu tự thân, mà nhằm làm cho Đảng hoàn thành tốt làm chức trách được nhân dân giao phó, thực hiện tốt hẻm quyền lực do nhân dân ủy quyền.
Lâu nay chúng ta mới chỉ nói tới nhân dân uỷ quyền cho Nhà nước thực hiện một số quyền của mình mà từng người dân chưa trực tiếp thực hiện được. Xuất phát từ nhận thức mới về vai trò của dân đối với Đảng, đã đến lúc phải khẳng định rằng, tự nó, Đảng không có quyền, mọi quyền lực mà Đảng có được là do nhân dân uỷ quyền cho Đảng. Đó là quyền lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo nhân dân tiến hành những cải biến căn bản trong đời sống xã hội nhằm bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân. Đảng thực hiện quyền lãnh đạo do lân uỷ quyền cho Đảng rằng việc Đảng thay mặt dân đưa ra Cương lĩnh, đường lối...cho sự phát triển đất nước; lãnh đạo Nhà nước thể chế hoá các vấn đề đó thành Hiến pháp, pháp luật, kế hoạch... và lãnh đạo Nhà nước, lãnh đạo nhân dân thực hiện các quyết định đó cuả Nhà nước. Để cho sự uỷ quyền đó không dẫn tới dân mất quyền, dân phải có quyền kiểm tra, giám sát việc Đảng thực hiện quyền của dân. Việc triển khai xây dựng và thực hiện quy chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với công tác xây dựng Đảng, kể cả công tác tổ chức, cán bộ như Đại hội X nêu ra chính là phương thức để dân kiểm tra hoạt động của Đảng, bảo đảm Đảng không thoán quyền của dân, cán bộ thực sự là đầy tớ của dân.
Năm là, đẩy mạnh dân chủ hoá, công khai hoá trong công tác cán bộ. Việc dân chủ hoá, công khai hoá này phải được thể hiện ở tất cả các khâu của công tác cán bộ, từ tuyển chọn, đánh giá, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, luân chuyển, bố trí, sử dụng, xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ đến giám sát cán bộ sau bầu cử, bổ nhiệm. Quy định rõ quyền hạn, trách nhiệm của người đứng đầu và các thành viên trong tập thể lãnh đạo cơ quan sử dụng cán bộ và cơ quan tham mưu trong công tác cán bộ.
Sáu là, kiên quyết khắc phục tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy tuổi, chạy bằng cấp, chạy huân chương"
Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội XI nhấn mạnh sự cần thiết phải: “có chế tài xử lý nghiêm những trường hợp chạy chức, chạy quyền, chạy chỗ, chạy tuổi, chạy bằng cấp, chạy huân chương”(3). Nếu được Đại hội XI chấp nhận, thì đây là lần đầu tiên ở tầm Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc của Đảng, Đảng ta đã thẳng thắn chỉ ra những căn bệnh có tác động hết sức trầm trọng, nặng nề tới năng lực lãnh đạo và năng lực chiến đấu của Đảng, có tác động vô cùng tiêu cực tới việc củng cố niềm tin của nhân dân vào đội tiên phong cách mạng, nếu không khắc phục, có thể đưa sự nghiệp tới tiêu vong.
Muốn khắc phục căn bệnh trên, cần tiếp tục đổi mới nhận thức về hệ tiêu chí đánh giá cán bộ lãnh đạo, quản lý trong hệ thống chính trị ở nước ta theo nguyên tắc đánh giá và sử dụng cán bộ phải căn cứ vào năng lực hoàn thành nhiệm vụ được giao; đổi mới hệ thống chính sách cán bộ theo hướng giải quyết hài hoà mối quan hệ giữa chính sách đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý và chính sách đối với những người có chuyên môn, nghiệp vụ giỏi tương dương; xoá bỏ tình trạng "tiến thân bằng lãnh đạo, quản lý" là con đường độc đạo đối với đại đa số cán bộ; đổi mới phương thức lãnh đạo, phong cách công tác theo hướng tổng kết hợp hài hoà giữa dân chủ và quyết đoán(4), từ đó, hoàn thiện thêm một bước cơ chế lựa chọn hiền tài trong lãnh đạo, quản lý; nâng cao văn hoá lãnh đạo để hạn chế tình trạng chạy chức, chạy quyền, chạy bằng cấp...
III- Một số kiến nghị rút ra từ thực trạng và yêu cầu công tác tổ chức, cán bộ trong giai đoạn hiện nay
1- Dành sự quan tâm đúng múc hơn cho việc đổi mới công tác tổ chức, cán bộ đối với ngay cơ quan cấp cao của Đảng, Nhà nước
Lâu nay chúng ta dành chú ý đặc biệt cho cấp cơ sở cả về tổ chức đảng lẫn cán bộ. Điều đó không sai. Bởi lẽ, đây là nơi trực tiếp nhất trong việc tổ chức thực hiện đường lối của Đảng, chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước; uy tín của Đảng được nhân dân thấy rõ qua vai trò trực tiếp của tổ chức cơ sở đảng, của đảng viên ở cơ sở. Song, như trên đây đã trình bày, cán bộ cấp cao, cấp uỷ ở cấp cao có vai trò cực kỳ quan trọng về nội dung lãnh đạo của Đảng, về tác động lan toả, về phạm vi bao quát của sự lãnh dạo đó. Sự đúng sai của cấp này cả về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống lẫn năng lực lãnh đạo ảnh hưởng hết sức lớn tới toàn bộ sự nghiệp. Ngày nay phương tiện thông tin đại chúng hiện đại cho phép người dân nắm bắt nhanh, nhạy mọi hành vi của cấp cao, nên ảnh hưởng của cấp này càng rộng và nhanh. Dân trí ngày một phát triển, họ đủ trình độ phân biệt sự đúng sai của cấp cơ sở và sự đúng sai của cấp trên cơ sở, biết được ở cấp nào là quan trọng nhất.
Từ cách đặt vấn đề như vậy, trong khi khẳng định tầm quan trọng của việc tiếp tục xây dựng, từng bước hoàn thiện và thực hiện Quy chế dân chủ ở cơ sở, cũng cần nhấn mạnh sự bức xúc của việc xây dựng Quy chế dân chủ trong Đảng, Quy chế dân chủ trong hoạt động của các cơ quan cấp cao của Đảng và Nhà nước. Trong công tác cán bộ, trong khi cần nhấn mạnh vai trò nền tảng của cán bộ cơ sở, cũng cần khẳng định vai trò quyết định của việc xây dựng đội ngũ cán bộ chiến lược, cấp cao của Đảng và Nhà nước.
2- Giải quyết tốt hơn mối quan hệ giũa lãnh đạo tập thể và cá nhân phụ trách, nâng cao chất lượng các cơ quan tham mưu công tác tổ chức, cán bộ
Trong cơ chế kinh tế ở thời kỳ trước đổi mới, do tuyệt đối hoá sở hữu chung đã dẫn tới tình trạng “cha chung không ai khóc"; trong công tác cán bộ, cả trước đây và hiện nay chúng ta vẫn khẳng định vai trò quyết định của tập thể cấp uỷ dẫn tới tình trạng nếu đề bạt sai, bổ nhiệm sai thì không có cá nhân nào chịu trách nhiệm cụ thể. Trên vấn đề này, cần nêu cao hơn nữa trách nhiệm của những người giới thiệu, người đề cử để cấp uỷ xem xét. Trách nhiệm này kéo dài trong suốt thời gian cán bộ được giới thiệu và được cấp uỷ chấp nhận đề nghị đề bạt, bổ nhiệm thực hiện nhiệm vụ được giao ở lần bổ nhiệm, đề bạt đó. Nếu có sai phạm mà nguyên nhân là do giới thiệu nhầm, cán bộ giới thiệu phải chịu trách nhiệm. Về cấp giúp việc thủ trưởng và cấp dưới, nên để thủ trưởng lựa chọn, cấp uỷ cho ý kiến. Như thế, người giúp việc thủ trưởng (cấp phó) và cấp dưới sẽ trực tiếp chịu trách nhiệm trước cấp trưởng, trước cấp trên; sự đoàn kết, cộng đồng trách nhiệm trên cơ sở nhiệm vụ được phân công giữa cấp trưởng và cấp phó sẽ tốt hơn. Kiện toàn và nâng cao chất lượng các cơ quan tham mưu giúp cấp ủy có cơ sở đưa ra quyết định đúng đắn về tổ chức, cán bộ.
3- Nghiên cứu lại hệ tiêu chí định lượng các đặc trưng định tính của cán bộ để cất nhắc, đề bạt theo hướng coi trọng thực chất. không rơi vào chủ nghĩa hình thức thiên về bằng cấp, lứa tuổi...; đặc biệt chú trọng năng lực tự vươn lên qua thực tiễn của cán bộ và dự báo sự phát triển hơn nữa của họ để đề bạt, bổ nhiệm.
4- Xây dựng và thực hiện văn hoá tự chỉ trích, nhận lỗi và từ chúc, xem đó là việc tất yếu và bình thường của một chính đảng cách mạng, của người cách mạng vì lợi ích tối cao của Tổ quốc và nhân dân. Năm 1956, Đảng xin lỗi nhân dân vì sai lầm trong cải cách ruộng đất và một cán bộ cấp cao của Đảng đã nhận một cương vị khác, thấp hơn. Năm 1986 Đảng đã thẳng thắn thừa nhận yếu kém, sai lầm của mình trong xây dựng kinh tế, giải quyết các vấn đề xã hội trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc cũng như trên phạm vi cả nước trước đó. Những việc làm đó càng củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng ta, nói lên tinh thần trách nhiệm rất cao của Đảng trước nhân dân, trước dân tộc, nhờ vậy, Đảng mạnh lên.
5- Tại Đại hội XI khi kiểm điểm việc thực hiện các quyết định của Đại hội X, nên dành thời gian thích đáng cho vấn đề xây dựng quy chế giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân đối với hoạt động của Đảng, kể cả công tác tổ chức và cán bộ. Là đảng cầm quyền, có bốn việc quan trọng nhất mà Đảng ta phải làm: Một là hoạch định cho được một đường lối đúng đắn; hai là, xây dựng và phát huy cho được một nhà nước thực sự của dân, do dân, vì dân; ba là, tạo lập được một đội ngũ cán bộ cầm quyền mạnh về cả phẩm chất lẫn năng lực; bốn là, phát huy cho được sức mạnh của toàn dân tộc để hiện thực hoá các quyết định đúng đắn của Đảng, Nhà nước. Công tác tổ chức, cán bộ liên quan tới cả bốn nhiệm vụ quan trọng đó. Cho nên, đây là vấn đề của mọi vấn đề Việc giải quyết có hiệu quả vấn đề này trở thành trung điểm củng cố vị trí cầm quyền của Đảng. Song, đây cũng là vấn đề khó. Một số điều nêu ra trên đây chỉ là những suy nghĩ ban đầu trên cơ sở kế thừa và phát triển những thành quả đã có trong nhiều công trình khoa học khác để bạn đọc tham khảo. Còn phải tiếp tục đào sâu mới hy vọng mang lại hữu ích nào đó cho Đảng và nhân dân ta trong giai đoạn hiện nay.
(1) Khi viết văn đề này, chúng tôi kế thừa kết quả nghiên cứu của GS.TS Nguyễn Thị Doan
(2) ĐCSVN, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X Nxb CTQG, H., 2006, tr.135.
(3) ĐCSVN, Dự thảo các văn kiện trình Đại hội XI của Đảng (Tài liệu sử dụng tại Đại hội Đảng cấp huyện, cấp tỉnh và tương đương. Hà Nội, 4-2010, tr. 112
(4) Hiện nay ở hầu hết các cấp, chúng ta rất thiếu những cán bộ đủ tâm và tầm để quyết đoán đúng đắn; tình trạng dựa dẫm vào tập thể còn quá nhiều.
GS, TS. Phạm Ngọc Quang
Nguồn: Tuyên giáo. – 2010. -Số 8. - Tr.36 - 42